2007, het jaar waarin ook de eerste Polderdag werd georganiseerd, was het jaar van de molen. Het buitengebied van Rhoon (en uiteraard het dorp dat vroeger ook buitengebied was maar inmiddels volgebouwd) kende verschillende “molenplaatsen”. Daarom ook vanuit historisch oogpunt even stilstaan bij deze imposante bouwwerken.
Molen ‘t Hert
Aan de Noordkant van Rhoon waren molens te vinden bij het Sluisje (Molendijk) en de bekende stenen stellingmolen ” ‘t Hert” op de hoek Oud-Rhoonsedijk / Dorpsdijk. De molen stond zo’n anderhalve meter “uit het lood” (= scheef) en werd daarom in 1971 van zijn wieken ontdaan. Vijf jaar later werd de overblijvende romp afgebroken en herinnert alleen de straatnaam “Molen ‘t Hert” nog aan dit bouwwerk. Een en ander is ook vastgelegd bij de oudheidkamer Rhoon en Poortugaal.
Bij de sloop van deze molen krijgen de maalstenen, het bovenwiel, spoorwiel en nog enkele onderdelen een andere bestemming. Ze werden gebruikt voor de restauratie (1971-1972) van molen “De Windlust” in Wateringen. Verder gaat de gietijzeren bovenas naar “de Hermien” te Harreveld en de ligger van het koppel stenen zijn in gebruik genomen door molen “De Jonge Sophia” in Groot-Ammers.
Poldermolens benoorden de Essendijk
Ook stond er twee molens langs de Koedood op de grens van de polders Pendrecht en het Buitenland van Rhoon, uitwaterend op de Koedood.
De “Rhoonse” molen had een soort tweeling aan de andere kant van de Koedood, namelijk de Pendrechtse molen. De laatste is uit 1731 en in de loop der jaren bewaard gebleven maar niet meer op de oude locatie. De molen is in 1993 vanwege alle infrastructurele aanpassingen (verbreding A15, kortsluittracé Betuwelijn) in zijn geheel op transport gezet en verplaatst naar de zuidrand van Rotterdam waar hij in het Zuiderrandpark – Clarabos staat te pronken.
Het “vestigingsadres” destijds van de “Rhoonse” molen in Het Buitenland, was bekend als Nieuweweg 21. Hier werd in 1709 een watermolen gebouwd waarvan de eerste steen werd gelegd door Claas Kooreneef, oud 7 jaar en 3 maanden. In 1910 werd de molen gesloopt en werd een stoomgemaal gesticht. De sloopdelen vonden overigens nog een nuttige bestemming want delen ervan werden gebruikt bij de bouw van een korenmolen in Oisterwijk die nog steeds bestaat. De molen werd gesloopt door het polder bestuur van Buitenland van Rhoon. Dijkgraaf was H den Koning, de heemraden L. Leeuwenburg Azn en A.L. den Hollander. Na de bouw van Gemaal Breeman was dit gemaal overbodig en is een woonhuis geworden. In 2008 is dit echter gesloopt voor verbreding van de A-15 en staat er op die plaats een geluidsscherm.
Molens ten zuiden van de Essendijk
Aan de zuidkant waren een aantal molens te vinden in de Zegenpolder en Portlandpolder (halverwege tussen de Blindeweg en het huidige Hooge Veld). De laatste is, zoals zoveel molens gesloopt en er is weinig meer van terug te vinden. Opvallend genoeg ook hier weer de “recycling” gedachte van het molengoed. De bij de sloop vrijkomende stenen zijn gebruikt in o.a. schuur en woning van de boerderij op Veerweg 6 (bij de Golfbaan).
Om tijdens de polderdag 2007 toch ook aandacht te besteden aan het jaar van de molen en de historie was kontakt gezocht met het “Kunstgebouw” (Stichting Kunst en Cultuur Zuid-Holland), die een molenproject hadden opgezet onder de titel “blaas de molen op”. De uitvoerend kunstenares Femke van Heerikhuizen had een opblaasbare molen van ca. 7 mtr gemaakt welke op de Polderdag is “opgericht” in de Zegenpolder. Daar was langs de boezem een oude molenplaats (fundamenten nog zichtbaar in het landschap) voor een dag ingericht met deze “moderne” variant met als naam “Lange Pier” als historische markering voor wat eens was. De kleurrijke uitvoering kon de Rhoonse polderwind echter niet weerstaan dus heeft hij niet lang mogen pronken.
Het initiatief was er echter niet minder om en we danken o.a. Aannemingsbedrijf Barendregt, tevens eigenaar van de “molenplaats” die ons in de gelegenheid stelde dit stukje historie opnieuw tot leven te brengen evenals een aantal andere sponsoren.
Voor meer info over molens in zuid-holland: www.erfgoedhuis-zh.nl
Molen van Pendrecht
